Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ) περιλαμβάνει παρεισφρητικές και εμμονικές σκέψεις, τις ιδεοληψίες (ή ψυχαναγκασμούς) συχνά ακολουθούμενες από καταναγκαστικές πράξεις (ή καταναγκασμούς). Αυτές οι ιδεοληψίες ενδέχεται να ασκούν παραλυτικό αντίκτυπο στο άτομο, και ο μόνος τρόπος με τον οποίο ένα άτομο μπορεί να ανακουφιστεί από αυτές τις εμμονικές σκέψεις είναι να επαναλάβει μια καταναγκαστική πράξη μέχρι οι σκέψεις αυτές να κατευναστούν.

Υπάρχουν αρκετά παραπλανητικά στερεότυπα σχετικά με την ΙΨΔ, συμπεριλαμβανομένης της ιδέας ότι οι πάσχοντες από ΙΨΔ έχουν εμμονή με την καθαριότητα και με την τακτοποίηση. Ωστόσο, στην πραγματικότητα η ΙΨΔ είναι μια πολύ πιο σύνθετη ψυχική νόσος και είναι πιθανό να καταστήσει την καθημερινή ζωή πολύ δύσκολη τόσο για τον πάσχοντα όσο και τους πλησίον του. Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την οικογένεια και τους φίλους ενός ατόμου που υποφέρει από ΙΔΨ είναι η κατανόηση αυτής της νόσου. Εντούτοις, υπάρχει η δυνατότητα για όσους υποφέρουν από ΙΨΔ να μάθουν τρόπους με τους οποίους θα μπορέσουν να διαχειριστούν καλύτερα την κατάσταση.

Συμπτώματα της ΙΨΔ

Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή επηρεάζει κάθε άτομο με διαφορετικό τρόπο. Από την άλλη, υπάρχει μια ομοιογένεια σε ορισμένα πρότυπα συμπεριφοράς και σκέψης τα οποία είναι απόρροια της συγκεκριμένης κατάστασης. Αυτά ακριβώς τα πρότυπα συμπεριφοράς και σκέψης περιγράφονται στη συνέχεια, με στόχο να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε τα κύρια συμπτώματα.

Τα πρότυπα συμπεριφοράς και σκέψης που συμβάλλουν στην ΙΨΔ είναι:

• Η ιδεοληψία – Μια παρείσακτη, επίμονη και ανεξέλεγκτη σκέψη που διεισδύει στο μυαλό σας ακούσια (χωρίς τη θέληση σας)
• Το άγχος – Αρχίζετε να αισθάνεστε στρες και άγχος λόγω της ιδεοληψίας, η οποία βιώνεται ως μια πραγματική και επικείμενη απειλή
• Η καταναγκαστική πράξη – Διακατέχεστε από μια καταναγκαστική αυτοεπιβαλλόμενη υποχρέωση να ασκήσετε επαναλαμβανόμενες ενέργειες ή συμπεριφορές λόγω του στρες ή του άγχους που έχει προκαλέσει η ιδεοληψία. Οι πράξεις αυτές γίνονται εκούσια (με τη θέληση σας) ώστε πρόσκαιρα να απαλλαγείτε από την ιδεοληψία. Οι πράξεις αυτές μπορεί να είναι φανερές (μπορεί κανείς να τις παρατηρήσει) ή νοερές (γίνονται στο νου του ατόμου και δε μπορούν να παρατηρηθούν)
• Η προσωρινή ανακούφιση – Με την εκπλήρωση της καταναγκαστικής πράξης  εξασφαλίζεται μια προσωρινή ανακούφιση από το στρες ή το άγχος. Ο ίδιος κύκλος επαναλαμβάνεται όταν η ιδεοληψία επιστρέφει, συνήθως αμέσως μετά

Ιδεοληψίες

Αν έχετε αναπτύξει ΙΨΔ, οι ιδεοληψίες σας κατά πάσα πιθανότητα θα περιστρέφονται γύρω από φόβους, ανησυχίες, παρορμήσεις ή ακόμα και εικόνες. Αυτές οι ιδεοληψίες μπορεί να σας επισκέπτονται εντελώς απρόσκλητες και μερικές φορές να γίνονται ιδιαίτερα ενοχλητικές, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν την καθημερινή ζωή σας ανάλογα με τη σοβαρότητά τους. Ακόμα και όταν αρχίσετε να συνειδητοποιείτε ότι οι εμμονές αυτές σας κατακλύζουν παρά τη θέλησή σας, μπορεί να είναι δύσκολο να εξακριβώσετε γιατί ακριβώς σας ταλαιπωρούν.

Οι παρεισφρητικές αυτές σκέψεις απορρέουν συχνά από έναν βαθύ φόβο. Για παράδειγμα, αν σας βασανίζουν ιδεοληψίες ότι πρόκειται να βλάψετε κάποιον, αυτές είναι πιθανό να οφείλονται στο γεγονός ότι αυτό ακριβώς είναι το πράγμα που φοβάστε περισσότερο από όλα να συμβεί (και ως εκ τούτου είναι πολύ απίθανο να συμβεί).

Οι καταναγκασμοί χρησιμοποιούνται ως μηχανισμός αντιμετώπισης για την καταπράυνση και την «αποτροπή» των σκέψεων από το να γίνουν πραγματικότητα. 

Καταναγκαστικές Πράξεις 

Ένας καταναγκασμός είναι μια φυσική απάντηση στο αίσθημα άγχους ή δυσφορίας που απορρέει από μια ιδεοληπτική σκέψη, παρόρμηση ή φόβο. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν ένα επαναλαμβανόμενο σύνολο νοητικών ενεργειών (όπως η καταμέτρηση, ο έλεγχος ενός συναισθήματος / μιας αίσθησης ή η επανάληψη μιας φράσης), σωματικών συμπεριφορών ή ενεργειών.

Οι καταναγκαστικές συμπεριφορές είναι πολύ αυστηρά δομημένες – τις περισσότερες φορές έχουν αναχθεί σε μια ρουτίνα στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να αποφευχθεί η υλοποίηση του φαινομενικού κινδύνου. Ενδεχομένως να νιώθετε μια ευθύνη να εκτελέσετε συγκεκριμένες ενέργειες που αποβλέπουν στην καταστολή της απειλής, καθώς πιστεύετε ότι θα βλάψει εσάς ή ένα αγαπημένο σας πρόσωπο. Δυστυχώς, η ανακούφιση που αποκτάται από την καταναγκαστική συμπεριφορά είναι μόνο προσωρινή. Ο κύκλος δεν θα αργήσει να επαναληφθεί.

Είδη της ΙΨΔ

Οι τέσσερις βασικοί τομείς είναι ο έλεγχος, ο αποθησαυρισμός, ο φόβος μόλυνσης και οι νοητικοί μηρυκασμοί/ παρεισφρητικές σκέψεις. 

Έλεγχος 

Τα είδη πραγμάτων που τα άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να αισθανθούν την ανάγκη να ελέγξουν προκειμένου να αποτρέψουν την πρόκληση κάποιας βλάβης. Ο βαθμός ελέγχου που απαιτείται για την «εξουδετέρωση» της ιδεοληψίας κυμαίνεται από την επανάληψή του μερικές έως και εκατοντάδες φορές, κι αυτό μπορεί να φτάσει να διαρκέσει ώρες ολόκληρες. Αυτός ο επαναλαμβανόμενος έλεγχος μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την επαγγελματική σταδιοδρομία αλλά και τις προσωπικές σχέσεις ενός ατόμου. 

Αποθησαυρισμός

Ο αποθησαυρισμός αναφέρεται στην καταναγκαστική συμπεριφορά της συσσώρευσης αντικειμένων. Θεωρείται σύμπτωμα καταναγκαστικής διαταραχής όταν η υπερσυγκέντρωση αντικειμένων δεν επιτρέπει την ομαλή διεξαγωγή της καθημερινής ζωής –για παράδειγμα, ένα άτομο που στοιβάζει τόσα πράγματα πάνω στο κρεβάτι του ώστε να μην έχει πού να κοιμηθεί– ή αν η συσσώρευση αντικειμένων έχει επιζήμια επίδραση στην κοινωνική ζωή ή την επαγγελματική σταδιοδρομία του ατόμου.

Φόβος μόλυνσης

Πρόκειται για τον εμμονικό φόβο ότι κάτι πρέπει να καθαριστεί ή να ξεπλυθεί διότι αλλιώς υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης∙ μπορεί να προκύψει σε μια σειρά από διαφορετικές καταστάσεις που μπορούν να κάνουν έναν πάσχοντα από ΙΨΔ να αισθανθεί άβολα.

Νοητικοί μηρυκασμοί

Στην περίπτωση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, οι μηρυκασμοί αναφέρονται σε μια παρατεταμένη φάση σκέψης γύρω από ένα θέμα ή ένα ζήτημα που συχνά μπορεί να εγγράφεται σε ένα θρησκευτικό ή φιλοσοφικό πλαίσιο. 

Παρεισφρητικές σκέψεις

Πρόκειται για εμμονικές, παρατεταμένες σκέψεις που συχνά προκαλούν από τη φύση τους μεγάλη ενόχληση. Οι παρεισφρητικές σκέψεις μπορεί να περιλαμβάνουν σκέψεις όπως, την πρόκληση σεξουαλικής ή βίαιας βλάβης σε αγαπημένα πρόσωπα. Ωστόσο, τα άτομα με ΙΨΔ είναι συνήθως αυτά που έχουν τις λιγότερες πιθανότητες να υλοποιήσουν τέτοιου είδους σκέψεις, δεδομένου ότι τις βρίσκουν εξ ορισμού τόσο αποκρουστικές. Άλλες κοινές παρεισφρητικές σκέψεις περιλαμβάνουν όσες αφορούν τις σχέσεις, το σεξ και τη θρησκεία.